Biyomekanik; canlı bir vücudun hareket bilimidir, özellikle hareket mekaniğine odaklanan, daha büyük olarak kinesiyoloji alanının bir parçasıdır. Kasların, kemiklerin, tendonların ve bağların hareket üretmek için birlikte nasıl çalıştıklarını anlamamıza yardımcı olur. Eklemleri yükleyen kuvvetler kaslar tarafından üretilir ve tendonlar tarafından diğer dokulara iletilir. Kemikler bu kuvvetlere dayanmaktadır.. Biyomekanik alanındaki gelişmeler, normal ve patolojik yürüyüş,spor sakatlanmalarının biyomekaniği, nöromüsküler kontrol mekaniği spora bakış açımızı geliştirdi. Dolayısıyla tıbbi teşhisi, tedavi yöntemleri ve spor sakatlanmalarının önlenmesinde yapılabilecekleri gelişmektedir.
Triatlon sporunda herbranş için vücudun biomekaniketkilenimi değişir. Bu yazımızda yüzme biomekaniği ve sakatlıktan korunma yöntemlerinin ilişkisinden bahsedelim.
Yüzmede Kuvvetler:
Bir insan vücudunun su içinde dolaşırken hareketine etki eden birkaç kuvvet vardır.Bu kuvvetler sürükleme, yerçekimi ve kaldırma kuvvetidir. Sürükle ve kaldır yüzücüler tarafından yüzerken kullanılan itici güçlerdir. Direnç (sürükleme olarak da bilinir) üç ana gruba ayrılabilir: Ön direnç, cilt sürtünmesi ve girdap direnci
Ön direnç; frontal direnç, vücut suda çok alçaldığında ortaya çıkar; esasen suya karşı ileri hareketin tersi yönde iten daha büyük bir yüzey alanı üretir. Önden direncin etkisini sınırlamak için, yüzücü, bir hidrofora benzer bir etki üretmek için kendilerini su yüzeyine mümkün olduğunca yükseğe konumlandırmaya çalışır.
Cilt sürtünmesi diğer bir etkendir, yüzücünün cildinin kinetik sürtünmesidir ve su ile uyumludur. Bu, çeşitli şekillerde elimine dilebilir. En popüler yöntem , tüm görünür vücut tüylerini tıraş etmek, cilalamak veya yarış giysilerikullanmaktır.
Girdap hareketi yaratan Eddy direncine zayıf teknik ve suda çok düşük sürüş (frontal direnç) neden olur. Su yüzücünün hemen arkasını dolduramaz – bu da su ve hava kabarcıklarını kendileriyle birlikte çekmelerine neden olur; yavaşlatıyor. Bir yüzücü su yüzeyinde bir çekmeuyguladığında her ne zaman bir girdaba maruz kalır. Hareket yürütülmezse girdap kalır. Girdaplar yüzücünün gövdesi etrafında birikirse, su direnci artar.
Yüzmede yüzdürme en iyi Arşimet prensibi ile tanımlanabilir: bir sıvıya tamamen veya kısmen daldırılmış bir vücut, vücut tarafından yer değiştiren sıvının ağırlığına eşit bir kuvvetle dengelenir. Bu aslında yüzücü üzerinde yer çekiminin sahip olabileceği herhangi bir etkiyi ortadan kaldırır.
Yüzdürme kuvveti, karşı çıkan ve nesnenin ağırlığına karşılık gelen bir sıvı tarafından uygulanan kuvvettir.
Kaldırma kuvveti, sudayken yüzücüye etki eden yukarı doğru kuvvettir. Yüzücünün altındaki basınç, üstlerindeki basınçtan çok daha büyüktür, yüzücünün yüzmesine izin verir. Su yüzeyinde sıvı havadan daha dayanıklı olduğu için daha az direnç vardır. Daha çok yüzdürmek ve yüzeye yakın kalmak daha büyük bir avantajdır. Bir cismin yüzmesi için kaldırma kuvvetinin suyun ağırlığına eşit veya daha fazla olması gerekir.
Sürüklenme, sporcunun suyun içinde hareket etme hızını etkileyen ana faktörlerden biridir.
Sürükleme, aktif sürükleme (kinetik sürtünmeye benzer) sporcunun hareketine karşı hareket ettiğinden, istenen yönde hareket eden net kuvveti azaltarak sporcunun suda hareket etme hızını etkileyen ana faktörlerden biridir.
Birçok sporcu tekniğini geliştirerek mümkün olan en düşük sürtünme miktarını üretmek için yıllarca çalışır
Yüzme biyomekaniğinde üç ana etken vardır;
1-Newton’un hareket kuralları
2-Suyun sürtünme kuvveti= direnç
3-Kaldırma kuvveti
Newton’un hareket kanunlarına göre; bir kuvvet tarafından etki edilmedikçe, hareketsiz bir nesne hareketsiz kalacaktır.
Statik Kuvvet ve Dinamik Kuvvet aracılığıyla görülen hareket etmeye ekstra güç ve hareket etmeyi durdurmaya ekstra güç gerekir.
– Statik Kuvvet: Bir vücut dinlendiğinde, hareketsiz kalmak ister ve sıvı hareketinin gerçekleşmesi için bunun üstesinden gelinmesi gerekir. Hareket başladığında hissedilen sürükleme, yüzücünün üstesinden gelmeye çalıştığı statik kuvvettir.Triatlon yüzücülerinde duvardan destek alarak kuvvet ile itiekleme olmadığı için yüzme tekniği ve üst ekstremiteizokinetik güç ile kulaç çekmenin geliştirilmesi önemlidir.
– Dinamik Kuvvet: Bir beden harekete geçtiğinde, hareket halinde kalmaya devam etmek ister ve yüzmenin ilk hareketten sonra akışkan hale gelmesinin sebebidir.
Su havadan (773x) önemli ölçüde daha yoğundur ve bu sporcunun yüzmesine yardımcı olur. Yüzücü suda ne kadar yüksek olursa yüzmedeki tüm sürtünme kuvvetlerine geri döner.
Yüzmede, yüzücünün ürettiği kuvvet yüzücünün kütlesine eşittir ve yüzücünün sudaki ivmesi ile çarpılır. Bu bazı insanların neden diğerlerinden daha hızlı yüzdüğünü açıklayabilir. Bu durumda hızlanma, her iki yüzücü de aynı kütleye sahip olduğu için daha fazla kuvvet üreten kişi için daha fazla olur.İvme, kuvvetle doğru, kütleyle ters orantılıdır. Bunun anlamı şöyledir, itildiğinizde, ne kadar kuvvetli itilirseniz, o kadar hızlı hareket edersiniz (ivme kazanırsınız)
Her eylem için eşit ve karşıt bir eylem vardır.Yüzmede el suda aşağı doğru hareket ettiğinde ve daha sonra yüzücüyü ileri itmek için geriye doğru standart el / kol vuruşuyla ilişkilendirilebilir. Eşit ve zıt bir reaksiyon yaratırken, yüzücü yüzer halde tutulur ve ileri doğru itilir.
Yüzme biomekaniklerine ek olarak sakatlanma oranını azaltmak ve performansı arttırmak için, izokinetik test ve egzersiz sistemlerinden faydalanmak akıllıca olur. İzıkinetik egzersiz sistemleri ile yüzmede kullanılan ana kasların kuvvetlendirilmesi yüzme antrenmanlarına ve omuz/kalça sakatlık riskini azaltmaya ve performans artışına destek olacaktır.
Suyun direncine avuç içi ve tüm kolun kapalı kinetik zincir egzersizi halinde yapacağı uyum, izokinetik sistemin kara antrenmanlarına dönem dönem eklenmesi ile sağlanabilir. Ayrıca omuzun her açıda, aynı şiddette dirence karşı hareketi ile kaslar, izokinetik, konsentrik ve eksentrik kasılacaktır. Böylece su içerisinde ve dışarısında optimum akışkan hareket elde edilebilir. Ayrıca izokinetik test ve egzersiz sistemleri performans değerlendirme yöntemlerinden biridir. Spor hekiminiz eşliğinde yapılacak sporcuya özel bu test, yoğun antrenman dönemin başında ve sonundaki farkın nicel olarak değerlendirilmesinde çok etkilidir.İzokinetik test ve egzersiz sistemi ile bir süre çalıştırılan sporcularda performans artışını ispatlayan bilimsel çalışmalar mevcuttur.
Sakatlık önleme yöntemleri için buna ek olarak core(karın-sırt) kaslarına yönelik bilinçli germe ve kuvvetlendirmelerde suda streamline pozisyonu başarısını, dolayısıyla suda kayma, sürüklenme hareketini arttırır. Germe egzersizlerinde Canada’lı Sarah Mariano’nun (thestretchtherapist) geliştirdiği ve eğitimini de aldığım, Fascial germe yöntemleri etkili olacaktır.
Ayrıca yüzmede tekniğin geliştirilmesi ve vücut biomekaniğinin yüzerken simetrik kullanılabilmesi için nörokinetikterapi egzersizlerinden özellikle faydalanılmalıdır.
Buna gözler, el ve ayak parmak uçlarından başlayarak, tüm eklemlerin tek tek, daha sonra da kombine (spora özel) hareketlerle nörokinetikterapi egzersizleri bir uzman eşliğinde öğrenilmeli, kara ve su antrenmanlarında düzenli uygulanmalıdır.
Kaynaklar :
1-) KentonKaufman, KaiNan An, in KelleyandFirestein’sTextbook of Rheumatology (Tenth Edition), 2017
2-) https://physicinswimming.weebly.com/resistance.html
3-) TheEffect of Isokinetic Training on Maximum TorqueOutput of Swimmers, Using theAkronIsokineticDynamometer V. D. Baltzopoulosand D. A. Brodie School of PhysicalEducationandRecreation, University of Liverpool.
4-)https://infograph.venngage.com/p/94187/biomechanics-of-triathlon
5-) TheEffects of TwoDifferentResistedSwim Training LoadProtocols on SwimmingStrengthandPerformance
JoséMaríaGonzálezRavé,*, AlejandroLegaz-Arrese, FernandoGonzález-Mohíno,InmaculadaYustres,RubénBarragán, Francisco de AsísFernández, Daniel Juárez, and JuanJaimeArroyo-Toledo
J Hum Kinet. 2018 Sep; 64: 195–204.
Publishedonline 2018 Oct 15. doi: 10.1515/hukin-2017-0194